Парвози хаёл

Субҳи баҳорӣ, 8-уми майи соли 1980, дар деҳаи Ҷаҳонзеб як ситора дар замин фуруд омад. Ин ситора на дар осмон буд, балки дар чашмони духтаре медурахшид, ки ҳанӯз нав дар гаҳвора буд. Ӯро Сурайё ном ниҳоданд ва ин ситора шуруъ ба парвози худ кард - ба сӯйи уфуқҳое, ки танҳо қалам ва фикр онҳоро мебинанд. Дарахтони баланди деҳа гӯё бо шохҳои худ бо Сурайё суҳбат мекарданд ва садои ҷӯйборҳо мисли суруди бостонӣ дар гӯши ӯ садо медод…

Дар мактаби миёна, давраи дурахшони зиндагии Сурайё оғоз ёфт. Ӯ шогирди фаъолу доное буд, ки бо ҳавас ва кӯшиши зиёд ба ҳар дарс тайёрӣ медид. Китобҳои дарсӣ барои ӯ на танҳо воситаи омӯзиш буданд, балки дарвозае ба ҷаҳони бепоёни дониш ва андешаҳо буданд…

Пас аз хатми мактаби миёна, ба донишгоҳ дохил шуд. Ҳар як китоб, ки ӯ мехонд, мисли барге аз дарахт буд, ки фурӯ афтода, ба замини дониши ӯ мечаспид. Донишгоҳ барои ӯ мисли боғи серҳосиле буд, ки ҳар гул дар он як фикри нав ва як идеяи тоза буд.

Пас аз хатми донишгоҳ дар соли 2002, Сурайё ба аспирантура ворид шуд ва шуруъ ба таҳқиқоте кард, ки гӯё як сайри кашфиётӣ дар олами андеша буд. Вай дар дунёи шеъри тоҷикӣ, ки мисли осмони пур аз ситорагони фикр ва эҳсосоти нодир медурахшид, ба ҷустуҷӯйи маъноҳои амиқ шуруъ кард. Мавзуи пажӯҳишии ӯ «Ҷанбаи иҷтимоӣ дар шеъри муосири тоҷикӣ» буд - мавзуе, ки мисли як ганҷина дар қаъри кӯҳи андешаҳо пинҳон буд ва ӯ мисли як кӯҳкани асил талош мекард, ки ин ганҷро рӯйи замин орад…

Соли 2010 барои Сурайё соле буд, ки дар он орзуҳои илмии ӯ бо қуллаи комёбӣ пайваст шуданд. Пас аз солҳои пурталоши таҳқиқоти амиқ, ӯ дар ин сол бо ҷасорати донишварӣ ва дилгармии пур аз илҳом ба майдони ҳимояи рисолаи номзадии худ қадам гузошт. Ин рисола на танҳо як кори илмӣ буд, балки гӯё гулбанде аз фикрҳои нуронӣ ва андешаҳои пурмуҳтаво буд, ки ҳар кадомаш дар дили ӯ реша доштанд.

Вай он рӯз бо бовари комил ба ҳар суоле, ки пеш меомад, ҷавоб медод, мисли он ки ҳар ҷавоб як ситораест, ки аз осмони илм фурӯ афтода, ба дастони ӯ мерасид. Мавзуи рисолаи ӯ «Ҷанбаи иҷтимоӣ дар шеъри муосири тоҷикӣ» дар олами илмӣ мисли марвориди бебаҳо ҷило медод.

Сурайё мегӯяд: «Чӣ будани шеърро дарк кардам, шеърро шинохтам ва ба ҳавасҳои шеъргӯиям ҷиддӣ муносибат кардам». Ин дарки амиқи шеър ва фалсафаи он буд, ки ӯро аз як ҳавасманди шеъргӯйӣ ба як шоири воқеӣ табдил дод. Мисли он ки шеър дар дили ӯ на танҳо ҳамчун ҳунар, балки ҳамчун як роҳи зиндагӣ маскан гузошт. Сурайё шеърашро на танҳо бо қалам менавишт, балки онро бо тамоми вуҷудаш эҳсос мекард ва ба он ҳамчун як масъулияти ҷиддӣ муносибат менамуд.

Вақте ки лаҳзаи эълони комёбӣ фаро расид, фазои толор бо шодии ноаёни ҳозирон ва эҳсоси пирӯзии ботинӣ барои Сурайё пур шуд. Гӯё ӯ дар он лаҳза ба қуллае расид, ки ҳар як донаи сангашро бо қалами худ сохта буд. Ин ҳимоя на танҳо як санади расмӣ, балки нишони садоқат ба илму таҳқиқот ва далели қудрати андешаву хоҳиши қавӣ барои расидан ба қуллаҳои нав буд.

Номи Сурайё Ҳасансултон ҳамчун номзади илмҳои филология дар таърих сабт гардид ва ин дастоварди муҳими ӯ дар ҷаҳонбинии илмӣ ва адабӣ нури тоза афшонд. Аммо аз ҳама муҳимаш, дарки воқеии шеър ва муносибати ҷиддии ӯ ба шеъргӯйӣ ба Сурайё қувваи эҷодии нав бахшид, ки ӯро ба як шоири комил табдил дод.

Сурайё на танҳо дар роҳи илм, балки дар пешаи рӯзноманигорӣ низ муваффақ аст. Қалами ӯ гӯё мисли парандаи хушсавте буд, ки дар фазои ҳар як саҳифаи рӯзномаҳои «Корвони умед» ва «Ҳақиқати Суғд» парвоз мекард ва бо ҳар зарби бол, садои ҳақиқатро ба гӯши мардум мерасонд. Ин парандаи озод на танҳо оҳанги хомӯшонро мешикаст, балки бо ҳар як ҳарфу ҳиҷояш нур мебахшид.

Соли 2004 ба рӯзномаи «Ҳақиқати Суғд» пайваст ва ба мақоми муовини сармуҳаррир расид. Ҳар як мақола ва навиштаи ӯ мисли шуълаи умед ба хонандагон мерасид ва онҳоро ба сӯйи фаҳмидани ҳақиқат ва эҳсоси адолат раҳнамун месохт.

Сурайё байни донишҷӯён маҳбубият пайдо кард. Ҳангоми дар донишгоҳ таълим додан, ҳар сухане, ки аз забони ӯ садо медиҳад, мисли донаи пурарзиши дониш аст, ки дар зеҳни шогирдон бо оромӣ ҷой мегирад ва тадриҷан ба гули фикрҳои равшан мешукуфад. Шогирдонаш ҳар дарси ӯро бесаброна интизор мешаванд, гӯё ҳар як занги нав бо ӯ барои онҳо фурсати наве барои кашфи ҷаҳонҳои тоза аст. Бо садои мулоими худ, ӯ фикрҳоро болу пар мебахшад, гӯё ҳар калимаи ӯ ҷустуҷӯйи орзуҳои баландро бедор мекунад.

Соли 2013 сазовори Ҷоизаи давлатии Кумитаи ҷавонон шудан, гӯё як ситораи дурахшонро дар осмони пурифтихораш афрӯхт, ки нурҳои он роҳи комёбиҳои минбаъдаи ӯро равшантар карданд.

Соли 2015 ба гирифтани Ҷоизаи Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон «Падида» шарафёб гардид — як марвориди дигаре дар осмони муваффақиятҳояш, ки ҷилои худро дар фазои эҷодиёти ӯ ба таври возеҳ афзуд. Дар соли 2021, ӯ бо гирифтани Ҷоизаи журналистони вилояти Суғд ба номи Ҳоҷӣ Содиқ мисли як парандаи озод, ки дар фазои музаффарият пар мезанад, ба корномааш афзуд.

Аз соли 2008 узви Иттифоқи журналистони Тоҷикистон ва аз соли 2020 узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон аст. Натиҷаи талошҳо, заҳматҳои хастанопазир ва садоқати амиқи ӯ ба роҳи эҷод буд, ки ҳамаи ин мукофотҳо ва эътирофҳо ба сӯйи ӯ ҷалб шуданд.

Сурайё Ҳасансултон муаллифи китобҳои «Даричаи умед» (Маҷмуаи шеърҳо. Хуҷанд, 2010), «Шеър, ҳунар ва иҷтимоъ». Таҳқиқ пиромуни ҷанбаи иҷтимоии шеър ва мақолаҳо дар нақди шеъри муосири тоҷик (Хуҷанд, 2018), «Даст ба дасти орзу» (Маҷмуаи шеърҳо. Хуҷанд, 2019), «Хаёли обии Сайҳун» (Маҷмуаи шеърҳо. Теҳрон, 2020), «Чиҳил дарси Камол» (Маҷмуаи мухаммасҳо бар ғазалҳои Камоли Хуҷандӣ. Хуҷанд, 2020, бознашр дар Теҳрон, 2020), «Гӯшвори гелос» (Маҷмуаи шеърҳои кӯтоҳ, Душанбе, 2021). «Валси сапеди офтоб» (Маҷмуаи шеърҳо, Хуҷанд, 2022), «Ҳақиқат аз равзанаи замон» (пажӯҳиш, рӯзномаи «Ҳақиқати Суғд» ва нақши он дар ташаккули матбуоти тоҷик, Хуҷанд, 2022).

 Имрӯзҳо Сурайё Ҳасансултон мисли як шуълаи умед дар ҷаҳони пур аз орзуҳо парвоз мекунад. Қалами ӯ мисли чароғи раҳнамое аст, ки дар зулмати шабҳо роҳи равшании комёбӣ ва маърифати зиндагиро нишон медиҳад…

А. АМОН